Freelancerlar ile çalışırken nelere dikkat etmelisiniz

Freelance çalışan nedir? (Freelancer)

Öncelikle “Freelancer” kelimesi kulağınıza yabancı geliyorsa ne demek olduğu hakkında kısa bir özet sunmak isterim. Freelance çalışanlar belli bir ücret ve süre karşılığında talep etmiş olduğunuz hizmeti size sunan kişi ya da kurumlara verilen genel isimdir. Bu kişiler anlaşmanız dahilinde kurumlara oranla daha esnek, daha ekonomik ve daha fazla talebe odaklı çalışmaktadırlar. Genelde kendi evlerinden, ofislerinden markalaşmadan çalışan kişiler bütününe “Freelancer” diyebiliriz.  Her ne kadar Türkçe’de asimile olmuş bir kelimede olsa piyasada artık Freelance ve Freelancer olarak yerini almış tanımlamalardır.

Neden freelance tasarımcılarla çalışmalısınız?

Daha ucuzdur. Size özel hizmet sunulur. Diyaloglarınız genelde kurumlara oranla az resmidir. Kişi(lerin) becerilerini ücreti karşılığı kiraladığınız için siz talebinizi ne kadar iyi aktarırsanız yeteneği oranla freelancer çalışanın teslim ettiği iş kalitesi daha yüksek olur. Sonraki düzeltmelere açık olabilir. Esnek çalışırsınız. Acil durumlarda kurumlara ulaşamıyorken freelance çalışana ulaşıp iş yaptırabilme potansiyeliniz daha yüksektir. Vergilendirme, sigorta, yol, yemek vb. rutin masraflar ödemek zorunda değilsinizdir. Bu ve buna benzer birçok sebepten dolayı freelance iş yapmak sizin için daha karlı bir iş stratejisi olabilir. Ancak işini hakkıyla yapan bir freelancer bulmaya mecbursunuz. Aksi halde yaşayabileceğiniz kötü tecrübe sizi büyük maddi manevi zarara uğratabilmektedir.

Freelancer tercihlerinde dikkat etmeniz gerekenler?

Öyle ya da böyle bir şekilde freelance tasarımcıyla karşı karşıya gelmek durumunda kaldınız. Henüz kim olduğunu bilmiyorsunuz, sadece size sunduğu örnekler var vb. önizleme, göz boyama unsurlarını karşınıza geçip size sunuyor. Bu noktada sizde iş örneklerini beğendiniz ve çalışma konusunda ciddi ciddi karar vermek üzeresiniz ama durun! Değerlendirmeniz gereken ince noktalar var.

• Söze “Abi merhaba nasılsın?” vb. resmiyet içermeyen cümleler kurarak başlıyorsa karşınızdaki amatördür, referansa ya da paraya ihtiyacı vardır. Size ilk tanışmada İsminiz Bey / Hanımefendi şeklinde hitap etmiyorsa iletişimi kopartın. Aksi halde işe başlarken yapmış olduğunuz avans ödemesini kaptırabilirsiniz.
• E-posta yazışmalarınızda imla kurallarına dikkat etmeden “taam, gelcem, halletcem” vb. hatalı yazımlar varsa bilin ki karşınızdaki amatördür. Ciddi projelerde çalışmamış, kişisel işlerin ötesine geçememiştir. İş yaşamında devrik cümle ve dilbilgisi kabul edilemez. Emin olamıyorsanız emin olun ki problem yaşarsınız.
• Referanslarına baktığınızda en az 3 tane elle tutulur kurumsal tasarımı olmasına dikkat edin! Düşük bütçeli evden finanse edilen kişisel siteleri hemen hemen tecrübesi orta ya da alt seviyede olan tasarımcı adayı yaşatma ihtimali olan onca probleme rağmen müşterisinin “Artık iş bitsin yeter kurtulayım” isyanları sonucu işini yayına aldırabilir. Ancak kurumsal işleri yayına aldırabilmek için çok titiz, hatasız işçilik gerekmektedir. Özetle; kurumsal projelerinde yayında bir referansı yoksa o kişiyi tercih etmemeye özen gösterin.
• Tasarımlarında kullandığı fontlara dikkat edin! Tipografik kurallar, linotype ve sans fontlar yerine bol janjanlı, tırnaklı, futuristik vb. ilk bakışta göz dolduran, 30 saniye sonra bilmece bulmacaya dönen font kullananlardan uzak durun. (Bu tercih işine göre değişse de genelde kurumsal projelerde linotype ve sans fontlar tercih edilir.) Ayrıca fontlarda (html fontlar değil, tasarımlardaki görsel üzerindekiler) Türkçe karakter var mı? Yok mu? buna dikkat edin. Hemen hemen hiçbir iyi tasarımcı Türkçe sürümü olmayan fontları çok gerekmedikçe tercih etmez. (Türkçe dil desteği gerektiren işleri varsaydığımızda.)
• İşi almak için sizin her istediğinize “Evet” diyen bir tasarımcı kesinlikle  sizin işinizde hata yapacaktır. Freelance çalışma şeklinde bir tasarımcı aynı anda hem programlama, hem xhtml, hem arayüz, hem flash tasarımı yapamaz. Yapsa bile bunlardan en az iki tanesinde henüz profesyonelleşmemiş demektir. Bu sebeple yazılımı ve tasarımı aynı kişiye yaptırtmayın! Mümkünse xhtml ve css’i bile sadece xhtml css işleriyle uğraşan birilerine hazırlatın. Birinden diğeri kesinlikle hatalar ve eksiklerle dolu bir iş teslimi yapacaktır.
• İletişim şekliniz ve hızı çok önemlidir. Özellikle çalışmayı seçtiğiniz kişi kendisine gönderdiğiniz iletişim mesajına ne kadar hızlı cevap veriyorsa işinin başında o kadar fazla duruyor demektir.  Bu yüzden her zaman freelance tasarımcıya bir mesaj attığınızda cevabı hızlı dönse bile siz bir sonraki cevabı asla 15 dakika içerisinde atmayın. Tesadüf ve rastlantı ihtimallerini elemiş olursunuz.
• Tasarımcıyı sosyal medyada, arama motorlarında, iş ağlarında ve çeşitli kaynaklarda sorgulayın. Hakkında eğer bilgi çıkmıyorsa bilinki piyasaya yeni gelmiş bir tasarımcı adayıyla ya da düşük bir ihtimalle ki (1000/1 desek yanlış olmaz) keşfedilmemiş bir yetenekle karşı karşıyasınız. Tasarım dünyasında olup internet kaynaklarında adı geçmeyen bir tasarımcı neredeyse düşünülemez.
• Şüphe duyduğunuz referanslarını sorgulayın. Karşınızdaki kişinin referanslarını kendisinin yapmadığına dair şüpheniz varsa zarflayın. Evet yanlış okumadınız, karşınızdakini zarflayın. Tasarımla ilgili detaylardan bahsetmesini sağlayın. Kimlerle çalıştığına kadar sorgulamanız sizin yararınıza olacaktır. Mesela: “Cenk sitende gördüğüm xxxx adlı projeyi ne zaman hazırladın? Gerçekten hoşumuza gitti. xxx projesinde xxx tarihinde Şule Hanım vardı hala orada mı?” gibisinden yoklayın. Size mutlaka bir cevap verecektir. Ya zarflamakta kullandığınız isimi onaylayacak, ya sorunuza soru ile cevap verecek, ya da “Hayır siz yanlış hatırlıyor ya da karıştırıyorsunuz, o proje 2010 yılında Ahmet bey tarafından tarafıma iletildi.” vb. şekilde cevap verecektir. Eminim ki gerçeği ayırd edebileceğiniz ipuçlarını size cevaplarıyla sunacaktır. Şüphelendiğiniz referans hakkında bilgi edinmeye çalışıp o bilgiler üzerinden sorular sorun. Mutlaka kendisini belli edecektir.
• İletişimde telefonun önemi. Ben bir tasarımcı olarak genelde her iş teklifi yapana ya da her önüme gelene telefon numaramı vermiyorum. Ancak gelen işin bütçesi ve karşımdakinin niteliğine göre exclusive müşteri statüsündeyseniz mutlaka telefon ile irtibat kurmanız gerekmektedir. Karşınızdaki kişinin konuşma tarzı, cümleleri vb. detaylar size bir çok şeyi ifade etmek dışında telefonla iletişimin verdiği güveninde oluşmasını sağlayacaktır.
• Ödemeler konusu. Belli bir ücretin aldındaki işlerde yazılı çizili olmayan alışılagelmiş kurallar gereği tasarımcılarla sözleşme yapmaya kalktığınızda ya sizi reddederler ya da oyalarlar. Oyalama süresince yavaşca işi sizden kendi taraflarına geçirip samimiyet kazanır, bir süre sonra ödeme talep edebilirler. Vicdanınıza dokunan bu bilerek planlı tavır karşısında ödeme yapmak zorunda kalabilir, istemeden kendinizi işin içinde bulabilirsiniz. Bu sebeple freelance tasarımcıdan fiyat istediğinizde size eksiksiz bir fiyat vermesine dikkat etmelisiniz. Genelde bu piyasada ücretler yarısı iş başlangıcında, yarısı teslimatta şeklinde olmaktadır.
• Ücretler. Bu konu oldukça esnektir. Herkes o günkü ekonomik şartlara ve ihtiyaçları doğrultusunda kendi fiyatını kendi belirler. Ancak az önceki maddede bahsettiğim yazılı çizili olmayan durumlara göre her işin belli bir piyasası vardır. Bu piyasanın altında fiyat verenlerden uzak durmalısınız. Alacağınız iş şeytan tüyünüz yoksa kesinlikle kullanamayacağınız kadar vasat olacaktır. Yüksek fiyat verenler her zaman kendine güvenen tasarımcılardır. Genelde esnemezler ancak alacağınız iş son kuruşuna kadar sizi tatmin edecektir. Seçim ve ihtiyaçla orantılı olduğu için kimseyi bu konuda itham etmek doğru olmaz. Ancak unutmayın ki tasarım dünyasında exclusive ya da bizim A+ sınıf dediğimiz tasarımlar her zaman pahalı işlerdir ve asla ucuza yaptıramazsınız.